Europan bizi diren landare eta animalia asko ez dira bertakoak. Gizakiak nahita sartuta ala ez, haietako batzuek ekosistemetako oreka sentikorra mehatxupean jartzen dute. “Espezie arrotz inbaditzaileak” izeneko horiek desagerraraz ditzateke bertakoak diren beste espezie batzuk, giza osasuna kaltetu dezakete, eta beste ondorio ekonomiko batzuk ere ekar ditzakete.
Bertako espezieekin janaria lortzeko lehiatzen duten urtxintxak, erleak jaten dituzten liztor handi eztenadunak eta batzuetan gizakiontzat ere kaltegarriak direnak, drenatze-hodiak trabatzen dituzten moluskuak argi-indarraren etenak eragiten dituztenak, eraustea milioika euro kostatzen duten landareak; kontu larria eta garestia da.
Orain, mila espezie inbaditzailetik gora daude Europan, eta kopuru hori etengabe handitzen ari da. Esparrua ez dago oso araututa Europar Batasunean, eta dauden legeetatik gehienak proiektu-fasean daude. Espezie arrotz inbasiboek efektu harrigarriak izan ditzakete, eta soluzio berriak behar ditugu arazoari aurre egiteko.
Gure istorioa Hungarian hasten da. Han, lotura zuzena dago helikoptero honen eta erreakzio alergiko honen artean.
GERGELY MÀNYOKI, anbrosia landareari alergikoa: Polenaren denboraldiaren hasieran, hazkurea somatzen dut eztarrian, sudurrean eta begietan. Eta denboraldia bere gorenean dagoenean, sintomak askoz serioagoak dira. Eztulka hasten naiz, begiak handitzen zaizkit eta aurpegi osoa puzten zait.
Hungariarren % 20ari eragiten diote alergiek, tartean, Gergely Mányokiri.
EDIT HIDVÉGI, alergologoa: Kolore ezberdinek hainbat material alergogeniko adierazten dituzte. Belar eta landare batzuk daude, anbrosia adibidez.
Hau da anbrosia arrunta: munduko landarerik alergenikoena, eta Gergelyk duen belar onduaren sukar kronikoaren erantzulea. Baina ez da bakarra! Estimazioaren arabera, Hungarian bakarrik, 700.000 pertsona dira alergikoak landare horri … 15 pertsonatatik bat!
Jatorriz Ipar Amerikakoa, anbrosia arrunta ustekabean sartu zuten Europan XIX. mendean, nekazaritzarako tresna kutsatuetan eta Mundu Berritik inportatutako produktuetan. Orain, Europako herrialde askotan dago. Espezie arrotz inbaditzaile moduan sailkatuta dago.
Kasu askotan landatutako landareekin lehian dago anbrosia arruntak, eta ez du osasun publikoan bakarrik inpaktu negatiboa.
TAMAS KÖMIVES, Hungariako Landareak Babesteko Institutua: Anbrosiak nekazaritzan izaten ditu ondorio handienak, artoan eta ekilorean. Luzeran, 36 milioi euroko kostua ekartzen du osasun zerbitzuetan.
Baina anbrosia arrunta ez da espezie inbaditzaile arrotz bakarra. Arazoa oso gutxietsita dago. Inpaktu sozioekonomikoa handia izan dezake.
JANEZ POTOCNIK, Europako Ingurumeneko Komisarioa: Inpaktu ekonomikoa izugarri handia da; kalkulu batzuk egin ditugu, eta emaitza da Europar Batasunean urtero 12.000 milloi dolar ingurukoa da. Os kantitate handia da, eta ez hori bakarrik; gainera, urtetik urtera handitzen ari da.
Espezie inbaditzaile arrotzen aurkako borrokan, prebentzioa eta kontzienziazioa dira arma nagusiak. Mugetako kontrolak antolatzen dira Batasuneko herrialde guztietan, portu eta aireportuetan batez ere. Baina kontrol hauek mugatuak dira, eta gutxitan egiten dira espezie jakinak bilatzeko. Kontzientziazioa handitzeak lagundu egingo du.
Gaur, Belgikako ume hauek bisita egingo dute Pairi Daïza parke naturalera.
MARIE-FRANCE ROELANDTS, Pairi Daizako gidaria: Esan ezkatak dituzten animalien izenak…
– Sugea. – Hori da! – Kameleoia.
Azken hogei urteetan, Carapace erakundeak jaso ditu narrasti arrotzak, pertsonek utzitakoak zein aduanan kofiskatutakoak.
CHRISTOPHE RÉMY, Carapace: Gaur egun, maskota arrotzen merkatuak ehun milaka narrasti, mota guztietakoak, ekartzen ditu Belgikara.
Abandonatutako maskota batzuk Carapace bezalako erakundeetara iristen dira, baina beste batzuk naturan aske geratzen dira. Bizirik irauten badute, ugal daitezke eta arazoak sortu.
Massimo Italiako parke natural bateko zaindaria da. Raffelekin etorri da duela egun batzuk jarritako tranpa batzuk begiratzera. Hau da harrapatu nahi dutena, Louisianako karramarroa.
MASSIMO BELLAVITA, parke-zaindaria: Karramarroak igelak, arrainak eta anfibioak jaten ditu. Harrapatzen duten guztia suntsitzen dute.
Jatorriz, Estatu Batuetako hegoaldekoak eta Mexikoko iparraldekoak, Louisianako karramarroa Europara ekarri zuten jateko edo arrantzaleek beita moduan erabiltzeko. Baina gauzak okertu egin ziren. Gaur egun, Louisianako karramarroa Europan herrialde askotan hedatu da eta oso azkar. Biodibertsitaterako arriskutsua da, eta, gainera, bertako karramarroaren gaixotasun hilgarri bat zabaltzen du.
PIERO GENOVESI, Ingurumenaren Babesa eta Ikerketarako Institutua: Bertako karramarroa desagerrarazten dute, eta lakuen eta ibaien ertzak kaltetzen dituzte. Egiten dituzten zuloek ertzak eraisten dituzte.
Eta hau ez da Italiako ur gezatan arazoak sortzen dituen espezie bakarra. Christian eta Francesca ingurumenaren kudeaketan adituak dira Erromako eskualdean.
CHRISTIAN ANGELICI: Tranpa fotografiko bat jarriko dugu, habia bera ukitu ez dezan. Habia monitorizatuko dugu igaraba eta antzeko espezieak ikusteko, habiraino igo daitezkeen espezieak alegia.
Hau da igaraba! Hegoamerikako animalia da, Europan sartu zuten XIX. mendean larruarengatik. Baina ugaztun honek pixkanaka galdu zuen balio ekonomikoa. Landetxeetatik ihes eginda edo askatu zuten, eta orain kontinentearen eremu handietan dago.
Igaraba, anbrosia eta beste espazie inbaditzaile arrotzek ez dituzte herrialdeen mugak ezagutzen. Horregatik, Europa mailako lankidetza ezinbestekoa da.
